It Oardelskonkje – in nije dichtfoarm yn krisistiid

Dichter Syds Wiersma soe no troch Ierlân reizgje om dêr in poëzybondel ôf te skriuwen. Mar Ierlân leit op ’t heden fierder fuort as it eilân Itaka. Wy binne reizgers op oardel skonk wurden, tocht Wiersma. Dat brocht him op it idee foar in nije dichtfoarm. Ien dy’t past by de oardelmeter-mienskip dêr’t wy yn bedarre binne. Hjoed wurdt it Oardelskonkje lansearre. Hjirûnder leit Wiersma út hoe’t it wurket.

Foto: Geart Tigchelaar

‘It Oardelskonkje soest de krisisfariant fan de haikû neame kinne. Miskien is it ek in goed alternatyf foar dat freeslike Elfje, dat in soad learkrêften as poëzy ferkeapje oan bern.

It Oardelskonkje wurket hiel ienfâldich. It telt 15 wurden ferdield oer twa strofen. De earste strofe hat 10 wurden en de twadde 5. Getalsmjittich is it dus mei rjocht oardeheal en fisueel liket it op in oardel skonk (sjoch de foarbylden ûnder).

It Oardelskonkje is op syn bêst as der in ‘chute’ tusken de beide strofen sit, dat wol sizze in ‘kear’ (wending). Sa’t wy dy bygelyks ek yn it sonnet tusken it oktaaf en it sekstet fine. Hokfoar kear oft dat wêze moat? Dat is folslein oan de dichter sels. In tsjinstelling, konklúzje, ferbylding fan it foargeande, grap of amen. It mei allegear.

De foarm fan it Oardelskonkje is frij. Metrum mei, hoecht net; rymje mei, hoecht net.

Kinst Oardelskonkjes ek oaninoar riuwe, sa’t de âlde Japanners dat faak diene as hja mei in groep dichters ûnderweis wiene en inoar haikûs fuorren om op troch te dichtsjen.

Oer haikûs praat, it soe nijsgjirrich wêze as Tresoar ris in eksposysje makke oer de haikû yn de Fryske literatuer. Mar lit ús Bert Looper no earst mar traktearje op in kontenerfol Oardelskonkjes, sadat Tresoar dêr hiel OBE mei folplakke kin. Dat soe in moai earbetoan wêze oan nammejouwer Obe Postma, dy’t doe’t er al mar âlder en as dichter produktiver waard op oardel skonk troch de stêd skowe moast.’

No folgje in pear foarbylden fan Oardelskonkjes dy’t Wiersma de ôfrûne dagen skreaun hat. It jout in yndruk. Fansels is it noch in foarsichtige pilot. It kin allegear noch folle útwrydsker, djipsinniger, grappiger, stikeliger, poëtysker.

Spread the word! Lit ús mei-inoar in stevige literêre poat (skonk) ûnder de oardelmeter-mienskip stekke. Hâld hoek, freonen!

Oardelskonkjes
© Syds Wiersma

ûntdekst fan alles yn karantêne
bygelyks dat útbloeide tulpen
mear

mei dy dogge 
as bloeiende  



nimmen wit hoe breed
oft de tafelberch is
tiid genôch

om te bûgen
as Japanners



ut het nooit was weest
’t sal oek nooit wat wurde

in de bossen
fan Seist



jou my Rutte mar, praat dy sa út ’e put

syn hâld-hoek-wrâld yn



Brok: wy hawwe no op oare 
wizen kontakt mei elkoar

de dyk sil ’t lân 
omklamje



ús harsens binne aldergeloks
plastysk, jou se even de tiid

binne wy harsenspield
wer bliid



yn syn peasketún sei Jezus al
hâld my net fêst

ús ferlossing kriget 
serieus foarm



wat wurdt it nije normaal
yn de Fryske literatuer?
wannear

sil de Twibak
dêroer gear?



it needlotsmotyf fan Tsjaikovsky
op thé-dansant by god
bist ree

ta de beblynkape
draaimole
leafde?



se liket op hár
seach 'k juster, dêrom
hakt se deryn

deselde sprong
in wisse plomp



njoggentjin jier lyn kaamsto te wrâld
fiif wiken te betiid

fine, wûndersterke tried
dyn ûnthjit



wat in beam! yn twa wiken
in timpelnêst fan blêd

mar hark, de spotske 
aksterskjirren

 

 

4 Replies to “It Oardelskonkje – in nije dichtfoarm yn krisistiid”

  1. Hoeveel haiku/senryu/tanka kunnen jullie aan? Ik schreef er honderden. De meeste zijn (ook met hulp van Klaas Bruinsma) drie-talig (Frysk-Engels en Hollands) en omgebouwd tot klank-beeld-gedichten. Groetnis, Henk.

    Het door mij ingezonden oardelskonkje is ook in jo memmetaal.

  2. Hoi Henk, ast se net earder publisearre hast, kinst se ynstjoere, oars net. Dyn oardelskonkje stiet yn it Frysk op de side.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *