Sineeske fersen

Simon Oosting RIXT-moannedichter maart 2025

Ik makke foar myn wurk in reis nei Sina, yn febrewaris 2025. Sina hat in âlde kultuer en skriuwers as Slauerhoff, Obe Postma en Eeltsje Hettinga wiene, lyk as iksels, yn ’e besnijing fan de poëzy fan Bai Juyi dy’t in byld jout fan dy âlde kultuer (Bai Juyi libbe fan 772 oant 846!). As moannedichter fan RIXT haw ik mysels opjûn om in âld ‘Sineesk’ gedicht fan mysels op ’e nij foar it ljocht te bringen en om mei in nij fers te kommen. Earst it âlde gedicht.
Yn myn twadde bondel hûnewacht (2012) haw ik in rige ‘Sineeske’ gedichten opnaam. Ien dêrfan wie it fers ‘Yn Hsien Yang’, skreaun foar de Wjerklank, it tydskrift fan it Obe Postma Selskip. De oanlieding wie in gearwurking tusken it Obe Postma Selskip en de Moanne oer de fassinaasje dy’t Obe Postma en Slauerhoff hiene foar de Sineeske dichter Bai Tsju-i (út te sprekken as Po Tsju-i, al seit myn Sineeske kollega Bai Tsju-i). Ik wie ien fan de hjoeddeistige dichters dy’t wat mei dy fassinaasje dwaan woe en soe. Ik begûn mei it keapjen fan it tsjûke boek fan Idema (Bai Juyi (Po Tsju-i, 772-846) Gedichten en proza), dat yn 551 siden oersetten proaza en poëzy in byld sketst fan it libben fan de dichter, skriuwer en magistraat dy’t dit jier 1253 jier ferlyn berne waard. Dat der persoanlike poëzy is dy’t sa âld is, is op himsels al genôch om my yn ’e besnijing te nimmen, mar Bai Juyi as dichter noch folle mear. Sa direkt, en iepen oer frustraasjes, dronkenskip en leafde hie ik nea betocht dat mooglik wie út dy tiid. Ik begriep de fassinaasje fan Slauerhoff en Postma folslein.
Idema hat it fers Rein fan Bai Juyi net oerset, Slauerhoff wol, mar hy joech it ‘In Hsien Yang’ as titel. Slauerhoff koe gjin Sineesk lêze, ferstean en skriuwe. Hy brûkte de Ingelske oersettings fan Sir Arthur Waley. Ik haw in ynternetferzje fan de oersettings fan Sir Arthur Waley út 1919 brûkt neist dy fan Slauerhoff. Ik haw der myn eigen bewurking fan makke. Foar Waley en Slauerhoff wie Bai Juyi in frjemdling yn Hsien Yang (of Hsün Yang by Waley of Xunyang by Idema). Fan 815 oant 819 wie Bai Juyi ferballe yn Hsien Yang. Hy wurke as magistraat foar de Sineeske machthawwers, en hy foel somtiden yn mar somtiden ek út de graasje fan wichtige minsken. Yn Hsien Yang wie er mear as in frjemdling; hy wie dêr ferballe en depressyf.
Hjirby de trije ferzjes fan it fers. Slauerhoff sette de lêste rigel fan Waley net oer; ik fyn it de moaiste rigel fan in fers, dat ik haw dy wol opnaam.

 

 

In Hsien Yang

(oerset en bewurke troch J.J. Slauerhoff, út de bondel Yoeng poe tsjoeng)

Zoolang ik als vreemdling in Hsien Yang woonde,

Beleefde ik geen dag zonder regenstroomen.

De zon brak zelden die grijze vloek,

In zware slaap bracht ik mijn tijd te zoek.

Het meer reikt tot de kim en wil niet slinken,

De wolken zakken, dreigen te verdrinken.

Ik hoor den wind de oeverwilgen wringen,

Achter de mist onzichtbare visschers zingen.

‘k Zie witte spoken in de grauwe wijlen.

Wat zijn ‘t? Verdoolde vogels? Natte zeilen?

(Po Sju I)

 

 

Rain

(oerset en faaks ek bewurke troch Sir Arthur Waley, út de bondel A hundred and seventy Chinese poems)

Since I lived a stranger in the City of Hsün-yang

Hour by hour bitter rain has poured.

On few days has the dark sky cleared;

In listless sleep I have spent much time.

The lake has widened till it almost joins the sky;

The clouds sink till they touch the water’s face.

Beyond my hedge I hear the boatmen’s talk;

At the street-end I hear the fisher’s song.

Misty birds are lost in yellow air;

Windy sails kick the white waves.

In front of my gate the horse and carriage-way

In a single night has turned into a river-bed.

Boarnen
Idema W.L., 2001). Bai Juyi (Po Tsju-i, 772-846). Gedichten en proza. Atlas, Amsterdam/Antwerpen. (2de printinge 2007).
Oosting, S.J., 2012. hûnewacht. Afûk, Ljouwert.
Slauerhoff J.J., 1930. Yoeng poe tsjoeng. A.A.M. Stols, Maastricht/Brussel. (2de printinge 1933).
Wales, A.D., 1919. A hundred and seventy Chinese poems. Alfred A Knopf, New York, USA.

Omslach Hûnewacht

Sânfurd – Zandvoort oan it Hop

Op snein 2 febrewaris wie it 200 jier lyn dat in wettersneedramp in grut part fan de Súdwesthoeke fan Fryslân trof. Dêrom organisearre Stifting Sânfurd jûns in bysûnder programma yn de tsjerke fan Sânfurd. Poëzy, muzyk en sang, mei it Frysk Dichterskollektyf RIXT, foardraachster Gisela Schadenberg en fluitiste Pytsje Feenstra. Der waard ek stil stien by Gryt Witbraad, ‘dichter fan de doarpen Aldegea, Idzegea en Sânfurd’, dy’t ein 2024 ferstoar. As earbetoan oan Gryt waard by it wetter in lyts monumint mei in gedicht fan har ûntbleate.

Hjir it gedicht dat Sigrid Kingma en Martsje de Jong as duo op Sânfurd foardroegen hawwe. De griene strofen binne fan Sigrid, de swarte fan Martsje. Oan de ein sit in ferwizing nei de dichteresse Rixt en in stikje fan it ferske ‘Meunster yn Starum’.

 

Foto: Sigrid Kingma

Sânfurd – Zandvoort oan it Hop

Flessepost

Glimmer yn de sinne
op de oerflakke fierte
ik draach myn wurd oan dy oer
hoe iroanysk
it papier dêr’t myn libben
oan oerlevere is
past yn in lege flesse

Wat songen de minsken doe
Sliep sêft myn berntsje, en,
heit is dêrbûten op ’t skolp’rjende wiet
breawinning wie it, gjin fertier
wenplak, wurkplak, gauris rêstplak
ûnthjit en driging tagelyk

It bist glimket – altyd
tosken as klauwen
hapt it yn in ferstoarne seemearmin
in ferhaaltsje foar it sliepen
alle grip op lân
ferwurdt yn de fisklucht
benimt de tins oan thús
slacht del en klapt kopke-ûnder

wetter, we kinne der net in dei sûnder
mar wat sa leaflik eagje kin
bliuwt likegoed net te fertrouwen
de wiere aard bestoppe ûnder in pokerface
blakstil, peilleas, net te bedjipjen
oant in lytse huvering de spegel brekke lit
stikken is de yllúzje fan de werklikheid

Altyd siket it nei
it ritme fan de siken
net om yn de maat
ta te slaan
it meunster wol boartsje
kitelet my ûnder de fuotten
net dwaan, net dwaan

mar nei in hoartsje
wille jaan
wurdt sinne alwer skaad
slaan seilen út ’e liken
rekket alle skientme wei

it byt yn iepen plakken
ik fiel it spielen om ’e ankels
lit my alhiel oerstreame
mar jou my noch net oer
wachtsje op dyn wurden
dy’t komme, komme, kom

No stiet it skom op ’e boech
de bemanning
mei in tou om ’e mêst knope
hopet op lân yn sicht
weagen skuorre alderheislikst
komme grûn en guod tenei
alles fan wearde is te licht
it wetter wreket dy’t tefolle nimt
lit dan like hurd
ek har sêfte kant wer sjen

It bern winkt ûnwennich
mei beide eagen ticht
nimt wat moais mei
kelpstringen yn ’e teisters
lokket, lûkt dy oan de pinken mei

Grapjaget mei de flesse
pielt mei de neilen oan ’e koark
smyt omheech, lit ûndergean
broazelet en brekt
set as in poppe
de lippen om ’e hals
slommeret swiet, mar wa past op?

Salang’t it meunster
net as keunstner springt
troch de gouden hoep
krûp ik yn har skûlliif
weagjende wetterwurden
wurde wei yn diksap
see yn de skulp
wetter yn ’e earen
sâlt yn ’e eagen

It kin net alles lije
boartersplak, skûlplak, stoartplak
mûnen, oalje en konteners
feilich achter dyk
yn in leechfiske see
Driuwende wurden yn flessepost
dobberje sêft op alles fan wearde
licht as kelp yn de teisters fan it bern
dat mei hoannepoaten skriuwt
wa fynt myn rop
ferpakt yn in pakket
fan konsumearre distilleard
wa binne myn maten
op dy wylde feart?

De weagen, de weagen dêr komt der wer ien. Glimmer yn de sinne
De weagen, de weagen, dêr komt der wer ien. Wêr glimket er hinne?

febrewaris

Jan Kooistra is de earste moannedichter by RIXT dy’t in gedicht fan him ‘yn it moanneljocht’ set. Dat is in nije rubryk. De moannedichter siket in gedicht fan har/him út dat earder alris publisearre waard en ljochtet koart ta wêrom’t sy/hy dat gedicht noch wer ris ûnder de oandacht bringe wol.

Hjoed it earste gedicht yn it moanneljocht.

Jan Kooistra:
It iepeningsfers út de bondel Gershipper fûn ik om in pear redenen wol gaadlik om ris foar de fuotljochten te bringen. Yn ´t foarste plak fyn ik dat it fers moai past by dizze tiid en dat it mei it fers oktober dat der yn ´e bondel op folget in moai twalûkje foarmet. Mar der is noch in reden. Doe’t ik berne waard stie der wol in berjochtsje yn ´e Kollumer Courant mar in bertekaartsje ha ik noait hân. Yn ´e jierren njoggentich waard myn libben ferrike mei trije bern en dy ha allegear in alleraardichst bertekaartsje krigen. Ik tink dat ik doe betocht ha om ek mar ris myn eigen ‘poppekaartsje’ te skriuwen. It is wol wat ferromantisearjen fansels mar oan ´e oare kant, der skarrelen doe wier wite hinnen op it hiem en dat ús heit neist kij ek in mot mei biggen hie, ja, dêr koe ik net omhinne.

 

febrewaris

sa moat it begûn wêze, oan ´e loft de opgeande
moanne, kâld en betiid mar op it âld bargehok
glêdgrien fan it moas stie er lang al te skitterjen
it machtige, stoaterske dier, de sniewite hoanne

mei in goudfolle bek kraaide er him hast út ´e liken
mar ûnder de kap, dêr’t it stoffige hea broeid hie
fan de wietsjende simmer en dêr’t de hunen net kamen
misgriep in grimelige murd him oan ien fan syn piken

en yn it bûthús mei in pet dy’t glânzge fan smoargens
siet de heit ferwoest syn fyftjin bisten te melken
mar foar de kachel in barchje, de mem driuwend yn ´t
swit fan it arbeidzjen op bêd, gûlend fan wargens

ja, sa sil it west ha, al lang wer werom by it fee
de ferromme, mar altyd wat swijsume heit, de poppe al
klaaid en sliepend tsjin in boarst fan de mem dy’t gloare
fan blidens en op de tafel it brea, de tsiis en de tee

út: Gershipper, Koperative Utjowerij, Boalsert 1998

Poëzyjûn op Sânfurd (1): Ferjittelgrûn

Op snein 2 febrewaris wie it 200 jier lyn dat in wettersneedramp in grut part fan de Súdwesthoeke fan Fryslân trof. Dêrom organisearre Stifting Sânfurd jûns in bysûnder programma yn de tsjerke fan Sânfurd. Poëzy, muzyk en sang, mei it Frysk Dichterskollektyf RIXT, foardraachster Gisela Schadenberg en fluitiste Pytsje Feenstra. Der waard ek stil stien by Gryt Witbraad, ‘dichter fan de doarpen Aldegea, Idzegea en Sânfurd’, dy’t ein 2024 ferstoar. As earbetoan oan Gryt waard by it wetter in lyts monumint mei in gedicht fan har ûntbleate.

André Looijenga wie ien fan de dichters dy’t op Sânfurd foardroech.
Hjir syn gedicht fan dy jûn.

Ferjittelgrûn

lykas in spegel, sa dof en griis as lead
as in doffe spegel leit rûnom de mar
ûnder de mar hat him it lân fergetten
oer de grûn leit it grize wiet

dit wetter is troch de diken kolke
dit wetter is oer de marswâlen spield
dit wetter is út de groppen opwâle

út djipte wei lit wetter de grûn ferjitten
rûnom it wiet, en feal de dei
de huzen, pleatsen lizze as skippen
driuwe as skippen yn de rede

lykas seelju sit men, wachtet men
stoarm net mear, mar wiete kjeld
oer jins grûnleas djippe kolken

djip is it wetter út de groppen wâle
djip út jins grûn wâlet de wanhoop op
o Heare, ha Jo ús fergetten?
skriuw yn it ferjittelboek ús net

it kâlde wiet, de doffe leaden spegel
ferjit wat efterbleau
lit yn de rede lizzen wa’t efterbleau

ûnder dit deiljocht feal as âlde himden
wachtet men de moarntiid
op Jo moarntiid wachtsje ik, och wannear?

út ús djippe kolken, út dizze grûn
wâlet it ferjitten op
ien mar waard dit lân, in doffe spegel

spiel oer ús
Jo grime net, mar sjoch op ús, Jo antlit

dit wetter is oer de groppen spield
dizze puollen ha de wâl fergetten
dizze grûn hat him yn de mar fergetten
hjir spegelet ús grûn as lead sa griis

André Looijenga 2.2.2025
Betinking wettersneed 1825
Foardroegen op Sânfurd

Dielnimmende dichters

jou my dyn wurd

By de twa poëzijmiddeis yn it Tripgemaal by Gersleat op 13 en 20 oktober foarich jier koenen besikers in wurd achterlitte as bydrage oan it ‘TripOer-gedicht’. Fjouwer dichters fan RIXT hawwe mei de ynsammele wurden te set west. Hjoed it gedicht ‘Jou my dyn wurd’ dat Tanja van Abbema gearstald hat.

Foto: Bauke Terpstra

jou my

út opfleanend reinbôgewetter
in grouwélige ûnwaarsfûgel
fersteure balstjurrich myn natuerrêst

yn ’t pypskoft bûtenút
by de beam yn ’e sompe

dêr’t Trip ús Fryske stabij útfanhûs
wie gjin ferdivedaasje rûnom hiem

tusken flagge en greppel

helle hurde wyn oan ta stoarmwyn
en it petear tsjin bline doarren feroare
yn ôfwaaid praat:

        die groeipijn duurde langer
        in de schaftwagon van kunstmatige houtnerf
        straalt haar tactiliteit milde agressie
        gedachtenkracht in doorgesluisd waeter
        vanuit kruidenrijk verspreid

wy sieten net mear op deselde golflengte

yn de ljochtspegeling oer swart wetter
sprutsen enoarme skieppetsiiswolken
de bjusterbaarlike sin fan ’e njirre:

yn ’e rispinge fan amper in pear abendstunden
sil in wrâld bedjerre, oan de ôfgrûn fan tiid

gelokkich oergien út harsels socht it bluisterich skepsel
wibelich in mienskip fan lykweardich bestean
en de fûgel spruts grutsk:

ja, ik sis ja, tige dank, foar dy dichter
datsto eltsenien lardearje meist mei
dyn wurd

febrewaris 2025

en alwer febrewaris

Jan Kooistra is dichter fan de moanne febrewaris by RIXT. Syn earste moannegedicht is ‘en alwer febrewaris’.   en alwer febrewaris gjin moanne, gjin stjerren, as wie it desimber, mistkâld en lûden fan doarmjende guozzen, yn ‘e fierte komme de lêste seinen fan it lette doarpslibben al neier, hy siket mei de bûslampe syn hûn …

febrewaris

Jan Kooistra is de earste moannedichter by RIXT dy’t in gedicht fan him ‘yn it moanneljocht’ set. Dat is in nije rubryk. De moannedichter siket in gedicht fan har/him út dat earder alris publisearre waard en ljochtet koart ta wêrom’t sy/hy dat gedicht noch wer ris ûnder de oandacht bringe wol. Hjoed it earste gedicht …

Knoffelje

Ineke van der Heide is dichter fan de moanne jannewaris 2025 by RIXT. Har tredde moannegedicht is ‘Knoffelje’.

Foto: Ineke van der Heide

Knoffelje

Ik moat hurd
aveseare
wer besykje
myn learzens
bin’ te grut
ik stroffelje
ik knoffelje
as in ko op klompen.