Nijs

WA WINNE DE GJALP?

De tsien winners fan de Gjalp binne justermiddei yn it Bouwurk fan Arcadia troch deputearre Eke Folkerts bekendmakke. It giet om fiif dichters dy’t in gedicht skreaun hawwe by filmfragminten út it Frysk Film & Audio Argyf (FFAA) en om fiif skriuwers dy’t filmideeën ynstjoerd hawwe mei it each op it Noardlik Film Festival fan 5-9 novimber.

De Gjalp is in projekt fan Ensafh, de Moanne en RIXT, dat de Fryske literatuer de kommende jierren op ferskate grutte festivals sichtber meitsje wol om sa talint te stimulearjen en in nij publyk mei Fryske skriuwers en dichters yn ‘e kunde komme te litten.

Winners Gjalp 1
Gedichten by filmfragminten út it FFAA

– Tamara Feddema mei it gedicht ‘Winter’ – by in fragmint út de film ‘Winter yn Fryslân’ (1954-1956) fan Sjoerd Steensma
– Remco Kuiper mei it gedicht ‘Wite Iensumens’ – by in fragment út in film fan Piet Wagter oer de Alvestêdetocht fan 1941
– Myrte Marije Veenbaas mei it gedicht ‘Held op sokken’ – in fragment út in film fan Hein Faber oer de PC yn Frjentsjer fan 1946
– Ruerd Smaling mei it gedicht ‘Mem’ – by in fragmint út de doarpsfilm oer Sint Jabik fan Johan Adolfs en Piet Hembrecht út 1952
– Marije de Lange mei it gedicht ‘Pretty up high!’ – by in fragment út de film ‘From Friesland with Love’ (1990) fan Anton Stoelwinder

Winners Gjalp 2
Filmideeën foar fierdere ûntwikkeling op nei it Noardlik Film Festival

– Erik de Boer mei in idee foar in ‘Fryske Ursonate’ nei de dadaïst Kurt Schwitters, mei in pastiche fan Fryske filmbylden’
– Janneke Brakels en 2-INCH mei in idee foar ‘Wêrom’t de see my ropt’, in koarte young adult-film
– Hein Jaap Hilarides mei ‘De tradysje fan de Fryske film’, in idee foar in (film)essay oer byld en selsbyld yn de Fryske film
– Jorrit de Klerk mei in idee foar ‘Harlingen Groate Freet, Klein Hartje’, in film oer Harns en de Harnzers
– Sina Keuning en Anne Fie Salverda mei ‘Te plak’, in live performance mei visuals en animaasjes

Nijsgjirrich nei it wurk fan de winners?
Hâld dan it Noardlik Film Festival (5-9 novimber) yn ‘e gaten!
Dêr wurde de poëzyfilmkes fertoand en fine optredens plak fan in tal winners fan De Gjalp.

Yn de tachtiger jierren fan de foarige ieu wie Hindrik van der Meer muzyklearaar oan de Snitser Pabo. As der ien fan de studinten troude, soarge Hindrik mei de klasgenoaten foar in muzikale bydrage yn de troutsjinst. Sa ek ris yn de tsjerke fan Koarnwert. Boppe de tsjerkedoar hong doe it boerd:”Pas op! Vallend gesteente”.
Maaike van Dyk silliger, makke har tige drok foar de restauraasje fan de tsjerke. Se wie tige ûnder de yndruk fan it sjongen fan de studinten en frege oft se net in kear in jûn fersoargje koene foar it Restauraasjefûns. Faaks oer de ferneamde dichter Obe Postma berne yn Koarnwert.

Hindrik gie yn op har fersyk en naam kontakt op mei de kollega’s Jan de Jong en Tom Dykstra. Mei elkoar wurken se oan de opset fan in programma. Hindrik naam it dichtwurk fan Obe foar syn rekken. Hy sette in tal gedichten op in stensil en frege de studinten fan de “Koarnwerter klasse” dêr ien út te sykjen, en te betinken hoe’t dat gedicht presentearre wurde koe.Ek socht er sels in fiiftal gedichten út, sette dy op muzyk en studearre se yn mei de studinten.

Op 14 maaie 1983 wie de útfiering. Spannend: soene der wol minsken komme? De Ljouwerter krante wijde der de oare deis in moai artikel oan: “De minsken kamen fan fier en hein en in kertier foar it begjin wie der yn’e tsjerkebanken en op’e kreake al gjin plakje mear te besetten. Reden foar it oarganisearjend komitee om yn’e gauwichheid noch in pear banken fan it keatsfjild te heljen. Mar ek dy rekken fol, sadat in pear letkommers tefreden wêze moasten mei in steanplak.”

Letter sette Hindrik mei de sjongers fan “Sjongploech Auke Roukes” yn de Legeaën in tal Obe Postma-lieten op in cd. De namme fan dy sjongploech mei hast hûndert leden wie ûntliend oan it gedicht fan Obe Postma oer Auke Roukes. Auke wie in gongmakker yn it doarp. De Legeansters makken der in kûplet by! “Mar Auke Roukes is no werom. Hy wennet yn de Legeaën. En asto harkest hearst it muzyk al troch de buorren gean!”

Ut it Gysbert Japicxhûs wei waarden letter literêre bustochten organisearre en fersoarge troch Hindrik en Beitske van der Meer. Op ien fan dy tochten waard ek Koarnwert oandien en kaam Obe syn poëzy op it aljemint.

De Koarnwerter Obe Postma-kommisje is tige aktyf en organisearret op dit stuit eltse sneon in barren yn de tsjerke. Op 26 july, de middeis om trije oere, stiet it wurk fan Obe wer sintraal yn de tsjerke, dy’t no prachtich restaureard is. Der sil in soad poëzy klinke en songen wurde, want it is tagelyk in muzikale réuny mei eardere studinten, dielnimmers oan de busreizen, eardere sjongers fan Auke Roukes en hooplik gâns oaren.

Met veelbelovende dichters in het Nederlands, Fries en Gronings over de toekomst van het landschap.

Tsead Bruinja, Aly Freije, Sytse Jansma, Anne Broeksma, Kasper Peters, Sholeh Rezazadeh, Alexander Moto, Gabriëlle Terpstra en Dien L. de Boer

Muziek: Sietske Trinks, Johannes Terpstra en Elvire Boelee

www.dichteropdedeel.nl

Bolswarderweg 13, Exmorra

entree: € 10,- (koop op tijd tickets, er is een beperkt aantal plaatsen)

IJKPUNT VAN DE POËZIE

Dichter op de Deel is een poëzie-evenement dat meertaligheid en diversiteit hoog in het vaandel heeft. Op 25 mei vindt in Exmorra de achtste editie plaats. Vanaf het begin richtte Dichter op de Deel zich op de rijkdom van de poëzie in Friesland en het hele Nederlandse taalgebied en bracht dat met dit nieuwe regionale initiatief voor het voetlicht. Van bekende dichters tot aanstormende talenten. Ons taalgebied is klein, maar kent een grote variëteit aan poëtische stemmen en stijlen en een levendige cultuur van poëziepodia en festivals. Ook onder de oude balken van de boerderij in Exmorra is de klankkleur van dit brede pallet te horen. Inmiddels is Dichter op de Deel een ijkpunt van de poëzie geworden op het Friese platteland én heeft landelijke bekendheid.

SCHRIJVERSRESIDENTIE

Dit jaar is er voor het eerst een schrijversresidentie die voorafgaat aan de poëziemiddag. Niet ver van Exmorra, in Pingjum, is een mooi schrijvershuisje gevonden en als residentie ingericht. Alexander Moto bijt de spits af van de residentie die nu is toegevoegd aan Dichter op de Deel. Hij zal op het podium laten horen wat hij heeft geschreven te midden van de landerijen.

LETTERLÂNSKIP

Omdat onze biodiversiteit in nood is, besteedt Dichter op de Deel opnieuw aandacht aan de natuur die niet voor zichzelf op kan komen, dat moeten wij doen. Het thema is Letterlânskip, ‘letter’ is het Friese woord voor ‘later’ en daarmee gaat het over de toekomst van het landschap. Dit thema is aan de voordragende dichters en muzikanten meegegeven – omdat we er niet omheen kunnen – maar de kunsten staan op de eerste plaats. Een aantal klimaatdichters is aanwezig.

Boeken van de auteurs zijn te koop, en tussendoor en na afloop kan er worden genoten van een drankje.

Mede mogelijk gemaakt door Explore the North, Lirafonds, Gemeente Súdwest Fryslân, Provincie Fryslân, Cultuurfonds, Feitsma Fûns, Emmapleinfoundation, City of Literature Leeuwarden

Transpoesie 2025

Ek dit jier wurdt wer in Transpoesie festival organisearre yn Brussel (en foar it earst ek yn Antwerpen); dit jier op 18 en 19 septimber. Dichters kinne har melde om ôffeardige te wurden foar it Frysk. It tema dit jier is “Turbulinte tiden, der komt stoarm”.

Kinsto yn in gedicht de eangst en ek hope fan de hjoeddeistige situaasje ta utering bringe? Of de urginsje fan feroaring, mar ek de oanstriid om jin te ferstopjen en om alles wat is yn ’e kiif te lûken.
Hoe reagearret de dichter fan no op de tiid dêr’t wy yn libje?

It festival organisearret ferskate eveneminten (lêzings, debatten, publike skriuwsesjes) foar en mei dichter yn harren eigen taal.

Wat kin de dichter ferwachtsje?

• Publikaasje: Dyn gedicht(en) wurde publisearre yn it Frysk en Ingelsk yn it festivalboekje en op de reachside fan Transpoesie
• Utnûging foar it evenemint: Dielname oan it festival yn Antwerpen op 18 septimber en Brussel op 19 septimber
• Netwurkje: Meitsje kontakt mei oare dichters, oersetters, útjouwers en kultuermakkers foar mooglike gearwurkingen
• Eksposysje (fan in ekstra gedicht): Publikaasje fan in gedicht yn ’e publike romte yn Brussel, om dyn wurk sjen te litten oan in grutter publyk, en op de reachside fan Transpoesie

Wolst meidwaan? Stjoer dan foar 1 maaie in mail nei ynfo@skriuwersbun.frl mei in idee foar in gedicht en motivaasje. Yn gearwurking mei Rixt sille wy dan in dichter selektearje en stypje om dielname finansjeel mooglik te meitsjen.

Fryske boeken dreech? Hielendal net! Yn de Fryske literatuer falt genôch te laitsjen. Op twa jûnen (24 april en 22 maaie) komt de humor yn it wurk fan Hylkje Goïnga, Trinus Riemersma, Rink van der Velde en Sipke de Schiffart oan bod. Fan mylde iroany oant tragikomyske foarfallen en fan selsspot oant absurdisme: do lêst it allegear by dizze fjouwer Fryske skriuwers.

Op 24 april stiet it wurk fan Hylkje Goïnga en Trinus Riemersma sintraal
Hylkje Goïnga koe as gjin oar de finger op it seare plak lizze mei de tragykomyske foarfallen fan haadpersoan Martha. Douwe Kootstra wurke jierren mei de skriuwster gear en kin smaaklik fertelle oer wat er mei har meimakke.
Trinus Riemersma stie bekend as skriuwer fan serieuze literatuer, mar faak brûkte er humor (en iroany) om syn figueren te typearjen en kleur te jaan. Foar syn polemyske wurk brûkte er it wapen fan de humor geregeld om syn gelyk te krijen. Syn biograaf Doeke Sijens ljochtet de humor yn it wurk ta.

Op 22 maaie stiet it wurk fan Rink van der Velde en Sipke de Schiffart sintraal
Rink van der Velde skreau tal fan boeken. Syn ferneamdste en bêst ferkochte is Feroaring fan lucht oer wâldman ‘Durk Snoad’ en syn húshâlding. Ek syn Bokwerter kollums wienen hiel bekend. Bouke Oldenhof leit út hoe’t humor wurket en hoe’t dat yn it wurk weromkomt.
Sipke de Schiffart lûkt de lêzer yn syn roman Sjappy de wûndere wrâld fan Jappy yn. Babs Gezelle Meerburg dûkt yn de roman om sjen te litten hoe’t earnst en humor hân yn hân gean en wat de krêft fan kostlike ferhalen mei in tragyske ûnderstream is.

Kom yn de kunde mei it wurk en lit dy ferrasse. Gniis, glimkje of skatterje mei!
By beide jûnen binne ek boeken te keap fan de skriuwers.

Wolkom yn Kafee De Gouden Leeuw, de tagong is fergees.
Meld dy oan!
https://www.tresoar.nl/bezoeken/agenda/Humor-yn-Fryske-literatuer-jun-1
https://www.tresoar.nl/bezoeken/agenda/Jun-Humor-yn-Fryske-literatuer-2