It twadde moannegedicht fan Jan Kleefstra fan novimber 2020
“Ooit zal er een generatie mensheid komen, die op onze generatie terugkijkt en met verbijstering zal constateren dat er mensen hebben bestaan die gif in hun grond, gif in hun dieren en gif in hun eigen eten stopten” (Jane Goodall)
Als je deze quote luidop uitspreekt, besef je de waanzinnige absurditeit hiervan. Het is meedogenloos dat de huidige koe doodgaat als die alleen nog gras en hooi krijgt. Het is krankzinnig dat de moderne landbouw niet zonder bestrijdingsmiddelen in staat is de huidige productie te halen. Een productie met gebruik van middelen dat ervoor heeft gezorgd dat er nauwelijks nog insecten zijn en de ecologie van het weidelandschap volledig is vernield. Ieder voorjaar zien we weer de halsstarrige pogingen van vogels en dieren die hun jongen proberen groot te brengen, maar waarvan de meeste van honger omkomen of levensbedreigend ziek worden. We zien daar met de dag ook de gevolgen voor onszelf van. Niet alleen kost de landbouw ons veel geld, ook ligt het land er uitgewoond bij en zijn de mensen ziek en de verhalen kwijt.
De oplossing is even eenvoudig als het leven is, namelijk vandaag nog stoppen met het gebruik van alle pesticiden. Met een lagere, passende productie kan de landbouw zich dan ontwikkelen naar een landbouw die het land goed verdraagt, waarin de gezondheid van mens en dier weer voorop staat, waarin de biodiversiteit zich kan herstellen, en waarin de burgers de meerwaarde daarvan betalen. Een gebruik van gronden volledig in balans met wat het leven dragen kan.
Dat is geen utopie, die landbouw bestaat al heel lang, zoals de biologisch-dynamische landbouw of permacultuur. Al die tijd werd daar neerbuigend op neergekeken, inmiddels zijn het de koplopers en voorbeelden van hoe het zou moeten.
En geen verhalen over verdienmodellen. De landbouw heeft dit volledig aan zichzelf te wijten. Vanuit goed ondernemerschap en de risico’s daarvan, moeten ze zichzelf hieruit zien te redden. De landbouw heeft dit allang aan zien komen, maar probeert nog het laatste restje winst er uit te peuren ten koste van het leven.
In de beleidsstukken van de overheden staan nu uitspraken dat we toe moeten naar een circulaire landbouw, herstel van biodiversiteit, dat de gezondheid en leefbaarheid van de burgers voorop staat, dat we een brede welvaart willen, enz. Dus waar is het wachten op? Of blijven dit de zoveelste mooie praatjes? Waar zijn al die bestuurders die vandaag nog het gebruik van pesticiden verbieden en Friesland internationaal op de kaart zetten als het gebied waar het vanaf morgen daadwerkelijk anders en beter gaat?
Nooit eerder waren er geen wolken meer
lege toonaarden bedriegen niet het voorspel
dat kreunend uit de schaduw kruipt
en haar wervels kromt
ook na deze eeuw blijft een betere wereld zich opdringen
waarin de lijster op twintig eieren broedt
en de reiger zwemmend op zee
naar gevallen sterren duikt
het veld herinnert zich alleen de roek
die noten verstopte
maar nooit de heimwee kende
Nea earder wiene der gjin wolkens mear
lege toanaarden ferrifelje it foarspul net
dat stinnend it skaad út krûpt
en har wringen krommet
ek nei dizze iuw twingt in bettere wrâld him fierder op
as de klyster op tweintich aaien sit
en de reager swimmend op see
nei fallen stjerren dûkt
it fjild stiet allinnich de roek noch by
dy’t nuten ferside brocht
mar nea hiemsiik wêze koe
Oersetting: Syds Wiersma