Op 24 oktober lêstlyn wie it gesellich fol yn De Basuin yn Ljouwert. Mei’t de Deenske dichter Carsten René Nielsen seis wiken yn Grins ferbliuwt om nij wurk te skriuwen en ûnder oaren Nyk de Vries oer te setten, hie RIXT him útnûge foar in optreden. Trochdat Nielsen in proazadichter pur sang is, waard de jûn om dat sjenre hinne boud. Om dy reden wie proazadichter fan eigen boaiem Nyk de Vries ek oanwêzich.
De wikseljende gelegenheidsformaasje Reade Runen – besteande út Elmar Kuiper, Cornelis van der Wal, Syds Wiersma en Geart Tigchelaar – dy’t in bân mei Denemarken hat, om’t hja dêr yn maart fan dit jier wienen en no in Frysk-Deenske bondel gearstalle en oersette, trede ek op. Lykas sein is it in wikseljende formaasje, dat Hein Jaap Hilarides ferfong op ’e jûn Tigchelaar, mei’t dy lêste de jûn al oaninoar prate.
Tigchelaar begûn de jûn mei de fraach oan it publyk oft hja wol wisten wat no eins in proazagedicht wie. Der gie skruten in fingerke as twa omheech. Hy hope dêrom dat de minsken oan ’e ein fan de jûn wizer wêze soenen.
Hilarides biet de spits ôf mei fersen yn it Biltsk en sels yn it Ingelsk, om Nielsen te geriven. Der moat hjir sein wurde dat Nielsen Nederlânsk leart en dat wilens al aardich neikomme kin.
De Vries hie alle tiid om ôfwikseljend mei muzyk en byld syn proazagedichten foar te dragen. Dat wie sa in mear multymediaal optreden en wie net allinnich goed, mar joech de jûn ek fariaasje.
Syds Wiersma hat fan ’t simmer yn Ierlân west en alle ûnderfinings en moetings dy’t er dêr opdien hat, jit er no yn it mal fan it proazagedicht. Ferheljend en mei rike taal naam er it publyk mei op syn reis.
Carsten René Nielsen hie in bûnte seleksje makke fan syn gedichten út syn lêste bondel Enogfyrre tin (Ienfjirtich dingen) en Tigchelaar lies dêrby oersettings foar yn sawol it Nederlânsk as it Frysk. Der wienen yn it publyk minsken dy’t it Deensk neikomme koenen, dat Nielsen wie wakker optein dat der ûnder syn Deenske foardracht lake waard.
Nei it skoft wie it wurd oan Elmar Kuiper dy’t op ’t skik wie en tusken syn foarlêzen troch smeudich fertelde oer de tiid dat hy as lyts jonkje mei syn heit, dy’t feefotograaf wie, meigie.
De Vries kaam wer oan bar mei syn performance. Hy naam ús mei nei in fraachpetear dat hy en oaren fan de Blauwe Fedde mei Rink van der Velde hienen, yn LA sieten wy op in hyskraan, it folgjende momint yn it kluphûs op ’e Harkema. Nielsen fertelde dêrby noch dat de perfekte oersetting fan ‘kluphûs’ yn it Deensk ‘forsamlingshus’ is. In bettere oersetting is der yn gjin oare taal tinkber, is er fan miening.
Cornelis van der Wal lies fjouwer oersette proazagedichten foar fan Rimbaud, Baudelaire en Revérdy. De lêste is minder bekend, hy moast bekenne dat er Revérdy sels ek net earder koe as no. Van der Wal hie de fersen treflik oersetten en de justjes rauwe fersen akkordearren perfekt mei syn Walliaanske foardracht.
De Frânsen hawwe it proazagedicht útfûn, sa kin steld wurde. Dat wie foar Nielsen in geweldich brechje, nei’t Tigchelaar him frege hie om it publyk jitris dúdlik te meitsjen wat no in proazagedicht is. Yn Frankryk wie it allegearre begûn, mar hjoed-de-dei is it benammen yn de Feriene Steaten en Kanada in soad brûkte fersfoarm, yn Europa net sa bot (mear).
It proazafers sit hiel ticht tsjin it saneamde flash fiction oan. In proazagedicht is faak ek ferheljend, it is koart proaza, mar nettsjinsteande dat is it poëtysk fan taal en mear ynklonken. Yn de bondels fan De Vries steane gedichten dy’t Nielsen dan wer ûnder it koartproaza befiemje soe, mar Nielsen konkludearre dat it wichtichste skaaimerk wannear’t in proazagedicht in proazagedicht is bywannear’t de dichter it sels sa betitelet. Op it omkaft fan De Vries syn bondels stiet dat it proazagedichten binne. En dêrfandinne binne it simpelwei proazagedichten, neffens Nielsen, om’t men sa de lêzer in freemwurk jout.
Dêr koe nimmen yn ’e seal mear oan taheakje, dat dêrom betanke Tigchelaar yn it bysûnder Dichterskollektyf RIXT en Boeken fan Fryslân foar de (finansjele) stipe en koe sa elkenien yn de smûke Basuin noch ien drinke mei de dichters.
Tekst en foto’s: Geart Tigchelaar
