De útslach fan de Provinsjale Steateferkiezings wie de teloarstellende kant neist, fynt dichter Geart Tigchelaar. It fers dat earder op Ensafh stien hat, is dêrom hjir yn justjes wizige foarm opnommen.
by de earstfolgjende krusing rjochtsôf
de swolm mei gelokkige fiskjes swimt
him yn soppige ieren troch rotsjend fleis
dêr’t de poat op in gewillige krún lein wurdt
glimket it holtsje mei safolle tagedienens
skulfers út syn mouwen rûgelje rûnom
dêr’t er komt sjonge de muorren syn lof
de fiskjes lizze kwea kaviaar yn skroatum
roppich slikje wy ús fernoege om ’e mûlen
In jonge man wurdt him bewust fan syn individualiteit en syn te spyljen rol yn de maatskippij. Mei dy bewustwurding komt ek it ûnderstelde ynsjoch dat feroarings yn de maatskippij fan ûnderop komme.
skuorren folgje it túch
roppich en stjerlik
ûnder in loft goudbrune tosken
skuorren folgje it túch
hillige offerjefte
tsjerken fan de dea
– delbaarnd
sjoch de kimen
klim út it ferline
skuorren folgje it túch
bist skutter, hast in taak
draach in kroan en in masker
wêr’tst ek giest:
gean allinnich
skuorren folgje it túch
Tsead Bruinja is de nije Dichter des Vaderlands. Hy waard op 23 jannewaris 2019 ynstallearre. Tsead sit ek by RIXT. Dêrom like it ús moai om de gedichten dy’t er as Heitelânsdichter skriuwt yn Fryske oersetting ek op de webside fan RIXT te publisearjen. Hjir it twadde DdV-gedicht fan Tsead. De oanlieding is de klimaatmars fan hjoed. De Fryske oersetting is fan Geart Tigchelaar en Syds Wiersma.
Trinten as in flinter
ik woe dit gedicht striidber begjinne út myn linkse bubblicious bubbel wei
de kliber ûntkenners bangeskiters en jaknikkers in bytsje narje
en de befleine skoaltsjeskûlers noch wat opstoke mei
jimme soene net thús bliuwe moatte wylst wy marsjeare
jimme soene net braaf petysjes diele moatte en algoritmes fuorje
jimme soene net dat mobyltsje opkrije moatte om ta te sjen
hoe’’t oaren op twitter of instagram har ynsette foar jim takomst
oer seis jier fret it hiele ynternet in fyfde fan alle stroom
de rest wurdt fergriemd oan djipfriezers dêr’t moalwjirmen en seewier
kâld holden wurde om letter troch in 3d-printer
as bloedreade steak op dyn board dropt te wurden
it komt allegear goed
ik woe dit gedicht begjinne mei de wurden fan in jonge marsjearder
dy’t as salescoach grutsk lieding jout oan in tiim fan donaasjebellers
hy seit dat minsken emosjonele wêzens binne en dat de neef fan freud
dat prinsipe al krêftich ynset hat yn de jierren tweintich
hy makke smoken seksy foar froulju en stie oan ’e widze fan de reklame
fan him learden wy te langjen nei guod dat wy net noadich ha
bussen fol pakketsjes meitsje ús stoepen no ûnfeilich
dat is goed tsjin de wurkleazens
goed foar de keapkrêft
ik woe dit gedicht striidber begjinne
nei’t ik nei gil scott-heron harke hie
de rapper dy’t yn 1970 rôp dat de revolúsje net op telefyzje komme soe
ik kaam net folle fierder as
de demokrasy is net fan it skerm mar fan ’e strjitte
de demokrasy hat gjin stjoertiid noadich op in barkruk by de wereld draait door
de demokrasy hat dyn stimme en fuotten noadich
bemuoi dy dermei bûten it stimhokje om
driuw drystmoedich troch
want alle politisy ha in mailadres
en m.rutte@tweedekamer.nl lit dy gjin plaatsjes sjen
fan patrys toarteldo wylp of waarlamke
hy lit dy syn tosken sjen (of syn fûsten)
as in gorilla dat docht bedoelt er it net ferkeard
wês in earkrûper trinten as in flinter
om dyn tsjinstanner hinne stek ta as in bij
ik woe dit gedicht ôfslute mei de ein fan ’e tiid
kinst net tomkje op facebook
mar ik woe jim de advertinsjes net ûntsizze
ik woe jim wat freegje
jou jim bern in wrâld dêr’t se bern yn doarre te krijen
jou har noeden omtinken
jou har tiid
Hjir it gedicht dat RIXT-dichter Henk Nijp spesjaal skreau foar Ús Festival yn Easterwierrum en juster by it festival foardroech. It
gedicht dat Aggie van der Meer foar itselde festival skreau en
foardroech, pleatse wy sa gau mooglik.
Foto: Udo Ockema
Easterwierrum
der leit in doarpke yn ’t grien tusken Aldfeart en de Dille
dêr kin’ de minsken mei-inoar in protte tille
in âld buert ienris yn ’e knipe, moast om rommer plak
de buorskip waard fertôge; balke, stien en allemans dak
iensum stiet dêr inkeld noch in toer, hy hâldt de wacht
oer doarp en pleats en hôf, by dei en yn ’e neare nacht
by ’t winter keal en grau; in huverige hoeke
yn ’e maitiid mei helder ljocht, it nije grien oan elke tûke
in paradys gelyk, mar hoesa foar ‘tevredenen en legen’?
de holle leech en rommer sicht, wa komt dat net gelegen …
even los fan sleur en waan, it aldendeisk rumoer
it bliuwt fan wearde, dat plak, it hôf en dy ‘âld toer’
oer Tsjerkebuorren werom nei ’t Altenburg- en Boersma-laach
dêr freegje: ‘fan wa bin’ jo ien?’ is wat in frjemde fraach
it antwurd leit al yn himsels besletten, is fan gjin belang,
it is al jierrenlang itselde en bliuwt dat grif noch iuwenlang
want folk is hjir honkfêst, fergroeid mei grûn en loft en freon
hjir giet men foar de neiste troch it fjoer, al lôget dat ek gleon
gjin ûntkommen is der oan, Do Komst! sûnder dy kin’ wy net begjinne
keatse, korps, toaniel, it koar, simmerdeis de merke; dêr móatst hinne
de escape-room, kaarte by de soos, biljerte, Rutgers yoga en it berne-iepenloft,
fertier by ’t soad; it liket wol as hjir de boel ûntploft!
Mar yn ’e smûke pluktún oan de Swette ûnder ’t skaadzjend beamtegrien
ha jo kar út swellen, griente, rêst en blomkeguod fan afrikaan oant balsemyn
Hynstewaad, Tysker, Fôlefinne nammen dy’t wat de rook ha fan histoarje
– al hawwe tiden tiden- stiet it doarp der altyd noch yn folle gloarje
mar fan ’t fossile moatte wy no hast wol ôf, sa wie de redenaasje
sa rint men hjir no enerzjyk foar de troepen út mei EKE, ús koöperaasje
ynkoarten op elk gebou en hûs noch sa’n swart panielen dak
dan hellet Easterwierrum it jier 2040 mei gemak
mar de Mounestrjitte sûnder mûne, in leech kafee, tsjerke gjin pastoar,
de smid hat inkeld noch in etalaazje, dochs Bootsma hâldt noch kantoar
en Sypersma’s garaazje…; no mei wasserette anneks poetsgelegenheid!
Ids lasket benei de fonken út ’e klompen, brûst fan kreativiteit
sa as it tsjerkebier aanst skommet oer de glêzen, wurdt hjir it libben libbe
it doarp, de minsken foar en mei-inoar, sa tige nau besibbe…
In gedicht fan Tsjisse Hettema nei oanlieding fan de berjochten oer it fuort-egalisearjen fan histoaryske skiedingssleatten en beamwâlen om Bitgum/Bigummole hinne troch de boeren. Hettema groeide op yn Bitgum. It proses dat dêr en ek oars yn de provinsje plakfynt, makket him mismoedich.
Troch it gedicht ‘Rigels‘ fan dichter Jacobus Smink (okkerdeis ferskynd op Ensafh) skeat Edwin de Groot, by RIXT moannedichter fan maart, in gedicht fan himsels yn it sin. In fariaasje op de problematyk fan Jacobus. Der binne rigels, mar tagelyk binne se der net. Sa as Ettore Majorana, de geniale natuerkundige al yn de foarige iuw (jierren ’30) bewearde dat der dieltsjes wêze moatte dy’t harren eigen anty-dieltsje binne. Se binne der dus wol, mar ek wer net. Net te befetsjen, krekt as dy rigels dy’t der net binne, wylst ik se foar my haw.
Bestean en net
foar Ettore Majorana
neist it bêd pinne en papier foar as
yn de ferljochte gewichtleaze moarnsdreamen
dêr’t de natuerwetten net jilde, wurden yn, út en
troch it brein fleane, ik sûzerich de notulen meitsje
by werhelling blykt dat om ’e nocht
ynfallen yn it rûnom as hinnefoer delstruid
sa ûnbegryplik en ûnmooglik as de Penrosetrep
matearje tagelyk anty-matearje, in fel fol in fel leech
wat skreaun is dearlik te sink gien
sa as Ikarus foel
Hinke Veenstra is yn 1958 berne yn Garyp en wennet sûnt 1993 yn Drachten. Klank, kleur en foarm spylje in grutte rol yn har libben. Dat is net allinnich werom te finen yn har gedichten en fotografy, mar ek yn har skilderijen. Hinke har wurk giet oer har sykjen nei de betsjutting ‘efter de dingen’. In oantal teksten fan har binne op muzyk set en te finen op YouTube.
MAITIID
suver neaken
makket se har yntree
krekt of komme we
har oer ‘t mad
ûnopfallend nimt se
har posysje yn
it hat mei skamte
neat te krijen
se nimt de tiid
har mei laachje
foar laachje
oan te klaaien
en docht dit
mei belied
Yva Hokwerda skreau trije farske flomke-fersen en droech dy ôfrune woansdeitejûn foar op de Grote Vaginavond fan Iepen Up Live. Jo kinne se noch even rêstich neilêze.
Trijefâldige les: Oer hoe’t jo komme by it krûpyntsje
(foar de IepenUp Vaginavond, Ljouwert, 27-02-2019)
Les 1 De fagina dêr’t jo faaks oan tinke is in konsept fan 3 dielen
As jo by Fagina tinke: KUT!
en dan dat labiale plaatsje foar jo sjogge,
dan ha jo it by de koarte ein
jo binne mis. Man, jo binne ’n sleauwe tut.
Janneke Spoelstra har twadde moannegedicht giet oer plestik. In ûnderwerp dat hieltyd aktueler wurdt. Justerjûn 13-02-2019 by Iepen Up Live stie de hiele jûn yn it teken fan Plastic Fantastic. Janneke slute de happening ôf mei har gedicht ‘Fantastic Plastic’. Geart Tigchelaar wie derby en filme it.
Fantastic Plastic
De krêft fan plestik learde ik al jong kennen:
sa wie ik in kear mei ús mem
by pake en beppe te teedrinken
en beppe joech ús in koekje by de tee.
It wie gesellich sa mei-inoar, oant
pake it plestik bakje, dêr’t de koekjes
út kamen, en dat leech op ’e tafel
stie, byinoar frommelje woe.
Syn âlde wrottershannen krigen it bakje
wol wat yninoar, mar sagau’t se los lieten,
sprong it, mei heechút wat falske tearen,
wer yn ’e oarspronklike foarm
op it plusen taffelskleed werom.
Pake seach der mispriizgjend nei
en besocht it op ’e nij. Wer griepen
de ronfelige hannen nei it glinsterjende bakje.
Hy kniep en kniep, de readblauwige ieren
op ’e hannen setten derfan op. Beppe en mem
en ik holden de siken yn. Oant op ’t lêst
ús mem sei: ‘No, dat slagget echt net, hear.’
Hoe’t pake doe nei har seach…
en hoewol’t it noch mar om ende by 1970
wie en pake goed mei syn skoandochter koe,
it lei, as ik der no oan weromtink,
der allegear al yn besletten: ús wrakseljen mei
plastic soup/sop yn ’e oseänen, it wurkstik
fan Boyan Slat, MSC Zoe har konteners yn
ús seeën, de fersen op www.rixt.frl
en sels de tema-edysje fan Iepen Up,
sa’t Obe Postma al sei: ‘alles is yn alles’
… mar ús mem hie gelyk. Loslitten wie it bakje
noch hieltyd in bakje. It gniisde ús fan
de tafel ûnferwoestber oan.
‘Ik bin Fantastic Plastic,’ rôp it,
‘en net stikken te krijen!’
