Janneke Spoelstra is de moannedichter fan Septimber 2021 by RIXT. ‘Wat in dei!’ is har earste moannegedicht.
‘Fire in the sky’, foto fan Edwin de Groot.
Wat in dei!
de middeis wie ik yn ’e Koperen Tún
by de oanbieding fan De wrâld yn bitterswiet, it boek mei 82 oersettingen
fan it fers ‘Bitterswiet’ fan Tiny Mulder,
dy’t tachtich wurden wie, myn namme
stie ek efteryn, ik hie it adres fan it NGTV
trochjûn of sa en stie dus as kontaktpersoan
yn it bestân, hoe dan ek, ik wie derby en
hearde efter my wat oer fleantugen en
dat Tiny har soan ek yn Amearika wenne,
it wie in fleurige middei mei muzyk en poëzij
dêrnei gie ik mei in pear stúdzjegenoaten Frysk
fan ’e NHL nei in broadsjesaak om in broadsje
kroket, der wie in telefyzje yn in hoeke, dêr’t
fleantugen op wiene en flats, wy moasten
avensearje want we soene les hawwe fan
Jan Popkema op ’e FA foar de feroaring om’t
wy dêr jûns mei-inoar nei in lêzing soene, we
hiene de les yn ’e âlde kofjekeamer, en ik
wie dêr thús, want ik wurke dêr al fjouwer
moanne, fuort nei de les stutsen wy de
tún oer nei It Aljemint, dat krekt in jier
Kongressintrum wie, yn ’e grutte seal boppe
soe Annet van der Hoek, lid fan ’e Twadde
Keamer sprekke, se kaam wat letter, fanwegen
de omstannichheden en sei wat oer de
grutte wrâld en dat wy yn It Aljemint dochs
mar gewoan ús dingen dwaan moasten
it waard in nijsgjirrige jûn, oer lytse talen
goed tsien oere ried ik foldien nei hûs
it thúsfront siet mei fjouwerkante
eagen foar de telefyzje, der wiene
alwer fleantugen en flats foar
Geart Tigchelaar is Streekdichter fan Noardeast-Fryslân 2021-2023 en makket foar RIXT by elk fers in filmke.
Dit gedicht is skreaun nei oanlieding fan it foarnimmen om in fuotgongersbrêge te bouwen tusken ’t Panwurk en it Noarderbolwurk yn Dokkum.
krekt sa woe er it hawwe, sljochtwei as
syn bêste fersen, asjeblyft gjin moarmer,
kalkstien houd út de Ben Bulben, in namme
graveard en it grêf sa situeard datst los
fan it hôf komme kinst, foaroer en ûnder
de beammen troch in útsicht yn, my god
it wûnder fan dy berch, de hurde kop
tsjin Sligo Bay syn riten, sa en net minder
o ja en gjin konsesjes oan it wurd,
yn trije rigels koart en flymjend set
de kâlde werklikheid dy’t fierder giet
yn ’t stal fan de ruter, hy sjocht en wit
cast a cold eye on life, on death horseman, pass by!
Herfst 2021 / Hjerst 2021 is Ina Schroders-Zeeders har twadde moannegedicht fan Augustus 2021 foar RIXT. De Fryske oersetting is fan Syds Wiersma.
Foto: Geart Tigchelaar
Herfst 2021
Een regen valt, de zomer eindigt snel
Wie angstig is voelt dat de duisternis
Die maanden aan zal houden, nadert.
Het klamme nieuws dat de tijd omkadert
Valt van de schermpjes zo ons leven in.
Wij gaan naar bed met kleppen voor de ogen.
Het mededogen waar wij overdag zo prat op gaan
Vergaat in zwarte dromeloze slaap.
Verbaal dan uitgeteld, onwetend van de taliban,
Corona en klimaat, totdat de regen
Iets van werkelijkheid verraadt.
De zomer eindigt snel en heeft ons niet gebaat
Hjerst 2021
In rein falt, de simmer jout gau belies
Wa’t eangstich is fielt dat de tsjusterens
Dy’t moannen oanhâlde sil, ús kant útgiet.
It klamme nijs dat in ramt set om de tiid
Falt fan de skermkes sa ús libben yn.
Wy geane op bêd mei kleppen foar de eagen.
De moederaasje dêr’t wy oerdeis sa grut op bin’
Fergiet yn swarte dreamleaze sliep.
Ferbaal dan útteld, ûnwittend fan ’e taliban,
Koroana en klimaat, oant de rein
Wat fan werklikheid ferriedt.
De simmer jout gau belies en wat hat it ús jûn.
voor we de herfst in vallen / foar’t wy de hjerst yn falle is Ina Schroders-Zeeders har earste moannegedicht fan Augustus 2021 foar RIXT. De Fryske oersetting is fan Geart Tigchelaar.
Foto: Edwin de Groot
voor we de herfst in vallen
we struikelen en ploeteren voort
langs vochtige muren met Bijbelse graffiti
het slijm van de straat plakt onder onze schoenen
we gaan met handen die elkaar niet mogen raken
een duisternis tegemoet
de derde golf achtervolgt ons,
nadert, haalt ons in, wij vallen verder
in het korten van de dagen aan zee
we vallen en vallen dieper het jaar in
de bodem van december is nog niet in zicht
als de boot je zo ophaalt
en je vertrekt in het donker
kom je dan weer in het voorjaar?
we vallen al die kant op maar je merkt het nog niet
nog ruik je barbecue en zonnebrand, het zout van de zee
foar’t wy de hjerst yn falle
we stroffelje en bodzje fierder
by fochtige muorren mei Bibelske graffity del
it slym fan ’e strjitte klibbet ûnder ús skuon
we gean mei hannen dy’t inoar net reitsje meie
in tsjuster temjitte
de tredde weach efterfolget ús,
neieroan, hellet ús yn, wy falle fierder
yn it koartsjen fan ’e dagen oan see
wy falle en falle djipper it jier yn
de boaiem fan desimber is noch net yn sicht
as de boat dy sa ophellet
en do setst ôf yn it tsjuster
komst dan wer yn it foarjier?
wy falle al dy kant út mar merkbytst it noch net
noch rûkst barbekjû en sinnebrân, it sâlt fan de see
Geart Tigchelaar is Streekdichter fan Noardeast-Fryslân 2021-2023 en makket foar RIXT by elk fers in filmke. De Nederlânske oersetting is fan Tigchelaar sels.
Sneintemoarn 25 july ferstoar dichter Tsjisse Hettema (Bitgum, 1955). Nei in tige koart siikbêd joech er thús yn Frjentsjer yn rêst en frede en yn bywêzen fan syn freondinne it libben oer. Sân jier lyn hie er de sykte fan Kahler oerwûn, mar de striid tsjin akute leukemy wie no net te winnen.
As dichter nimt Tsjisse Hettema ôfskie mei Hewwy dát, syn nije bondel dy’t nei de simmer ferskynt by útjouwerij Frysk en Frij. Tongersdei by de útfeart sille der ferskate fersen út de bondel foarlêzen wurde. Behalve gedichten steane der yn de bondel prachtige bylden fan filtwurken makke troch Tsjisse Hettema syn freondinne Aafje Bouwer. Bysûnder is ek dat der njonken Fryske fersen in stikmennich gedichten yn it Eaststellingwerfsk opnaam binne. Tsjisse Hettema learde dy taal fan Aafje en lei him de lêste jierren ta op poëzy yn dy taal. Op RIXT ferskynden earder al in tal Stellingwerfske gedichten fan syn hân.
Hewwy dát is Tsjisse Hettema syn fjirde dichtbondel. Hy debutearre yn 1996 mei Tsi Tsi (eigen behear). Dêrnei folgen It eachweid fan de simpele rider (Koperative Utjouwerij, 1999) en Heehoo heeho de leafde is as de mage fan in ko (Frysk en Frij, 2015). Hettema wie fan ’t begjin ôf (sûnt 2018) aktyf belutsen by dichterskollektyf RIXT en wie dêr ek in pear kear Dichter fan de Moanne. Syn gedichten tsjûgje fan syn tige orizjinele persoanlikheid, mei oarspronklike bylden en metafoaren, eigensinnige taalkonstruksjes en altyd út it hert en de persoanlike belibbing wei skreaun. Yn in fraachpetear mei Hedwig Terpstra út 2015 seit er: ‘Der is net ien dy’t my fertelle sil of kin hoe’t ik dichtsje moat. Dy frijheid moatst gewoan nimme yn it libben. Dat soe eins fan begjin ôf oan sa wêze moatte, mar dêr komt it hast nea fan, want je wurde troch safolle maatskiplike biningen libbe.’ Yn it fraachpetear mei Terpstra praat er iepenhertich oer syn libben, de poëzy, syn wurk by Tresoar en syn sykte. Jo kinne it fraachpetear hjir lêze.
Tsjisse Hettema hat jierrenlang as audiofisueel meiwurker by it Frysk Letterkundich Museum en Dokumintaasjesintrum (FLMD) en Tresoar wurke. Hy katalogisearre en digitalisearre literêr audio- en fideomateriaal dat yn de rin fan de jierren earst by it FLMD en letter troch himsels by Tresoar sammele waard. Nei’t it Frysk Film Argyf yn 2009 ûnderdak by Tresoar krige, wurke Hettema in soad gear mei it filmargyf en lei er him ûnder oaren ta op de montaazje fan digitale lûden en bylden út de literêre kolleksje fan Tresoar. Mei syn wurk lei er in wichtige basis foar it Frysk Audioargyf, dêr’t it filmargyf en Tresoar begjin dit jier mei úteinsetten.
Mear ynformaasje oer de dichter Tsjisse Hettema kinne jo fine op Sirkwy. Op RIXT is wurk fan him fan de lêste jierren te finen.
It folgjende gedicht is ien fan de fersen dy’t foarlêzen wurdt by de útfeart fan Tsjisse Hettema op tongersdei 29 july. It toant in wichtich tematysk aspekt fan syn dichtwurk, benammen dat fan de lêste jierren: de personifikaasje fan it Fryske lân en de djipper lizzende ferbining tusken de tiden en hoe’t dat him hjoed-de-dei noch oppenearret en fiele lit yn it Frysk-Grinzer terpelân. ‘Speaketsjil’ toant boppedat hoe’t Tsjisse Hettema it leafste reizge: op ’e fyts.
SPEAKETSJIL
myn foartsjil kreaket
tusken de rigen balstientsjes
skean boppe ús
nei in oare tiid
winkt de wyn
fan noch foar it begjin fan de jiertelling
dat op it speaketsjil fan de terp
op de úteinen
de ferskillende tiidrekken fêstgaspe binne
it boskleaze
lipranke lânskip
longere op better tiden
tuskenyn myn tosken sizet it wetter
stadich fuort
al dy iuwen lang
en bliuwe dizze bulten
oerbeslein mei lytse stientsjes
der klinkt in soarte fan
sinjaal
fan in ferhege bewustwêzen
om byinoar te kommen
de oprop fan de doarpsâldste
syn teory fan de beïerdiging fan de fallen striders
yn dat alhiel
lege lân
lis se gewoan foar waar en wyn
op de skieding fan lân en wetter
en de goaden sille har
it neisteby
wêze en bliuwe
en sa ek
ús
sjoch se lizzen
en fuortdriuwend op it tij
it wij-wetter fan de hope
