Tredde moannegedicht fan Job Degenaar

Lûk it âldfrinzige wurd ‘boreaal’ út de ferjitdoaze en fansels krigest alderhande begripen en ideeën yn ‘e holle: Baudet, Wilders en noch mear rjochts populisme yn Europa. Yn dizze tiden stekt dat ferskynsel de kop wer op en it is krekt as binne wy te ferheard, te sleau om de dêrby hearrende tinkbylden mei krêftige arguminten te wjerlizzen.

 

It boreale slangeparadys

Nederlân appellân, paradys foar slangen: de gifleaze
fan de selsfoldienens, de giftige fan de leffens
en leagens, de wjirgjende fan de eigenwille

Se broeie ûnder dongbulten, hongerje har in wei
troch fjilden, stêden, ûnder flierren
meitsje har in nêst yn hollen, herten, wurden

Tusken de plinten fan de beskaving
stekke se de duvelske kopkes op
En wy, we slane ús inkeld foar de kop.

Het boreale slangenparadijs

Nederland appelland, paradijs voor slangen: de gifloze
van de zelfgenoegzaamheid, de giftige van de lafheid
en leugen, de wurgende van de willekeur

Ze broeien onder mesthopen, hongeren zich een weg
door velden, steden, onder vloeren
nestelen zich in hoofden, harten, woorden

Tussen de plinten van de beschaving
steken ze hun duivelse kopjes op
En wij, we slaan ons enkel voor de kop

 

Twadde moannegedicht fan Job Degenaar:

Hoe fielt dat no, as swarte man of frou yn in hast folslein wite mienskip? It is in situaasje dy’t no stadichoan út Nederlân ferdwynt. Ik ha yn myn libben as NT2- dosint in protte nijynkommelingen begelaat en ik fernuvere my soms oer har.
Afrikanen dy’t yn it hjitst fan ‘e simmer waarme winterjassen oanhiene en bygelyks net snapten wêrom’t Hollanners beammen yn ‘e tún hiene: “Thats a paradise for snakes!” Krektoarsom ha ik dat ûngemaklike gefoel sels ek ûnderfûn. By in poëzij-optreden yn Súd-Korea besocht ik my foar de groepsfoto sa lyts mooglik te meitsjen en dochs stuts ik der mei myn ‘hiel gewoane’ lingte fan 1.82 m. in pear koppen boppe-út. Yn Senegal makke ik soks op in oare wize mei.

Wytman yn Dakar

De fisken binne rôfsuchtich
de fûgels bûnt fan kleur
en bleek en toar is it gersfjild
dêr’t leguanen oer spatte
Ik pas min yn dit ferbân

It meridiane ljocht is tsjuster
ik haatsje de sloppewiken
sa gau’t minske-eagen my heine
bin ik inkeld noch bankbiljetten
Ik pas min yn dit ferbân

Oerdei krigest chikungunya
zika, dengue en as bonus giele koarts
nachts wurdt malaria der ynkroade:
fertocht is elke boade yn dit lân
Ik pas min yn dit ferbân

Witman in Dakar

De vissen zijn roofzuchtig
de vogels bontgekleurd
en bleek en dor is het gazon
waarover leguanen schieten
Ik pas slecht in dit verband

Het meridiane licht is duister
ik haat de sloppenwijken
zodra mensenogen me vangen
ben ik enkel bankbiljetten
Ik pas slecht in dit verband

Overdag krijg je chikungunya
zika, dengue en als bonus gele koorts
malaria wordt aangeleverd in de nacht:
verdacht is elke bode in dit land
Ik pas slecht in dit verband

Earste moannegedicht fan Job Degenaar.

Sa no en dan docht Unicef tiding oer bernearbeid, dat yn ‘e measte lannen ferbean is. Oer de hiele wrâld besjoen wurdt de situaasje stadichoan wol wat better, mar noch altyd wurdt fan 11 procent fan alle bern, sa’n 260 miljoen yn totaal, it rjocht ûntnommen nei skoalle te gean. Dit bart ûnder mear yn it suden fan India en Bangladesh. Bern wurkje dêr lange dagen foar mar in pear skytsinten. Yn faak ferskuorrend minne omstannichheden foarsjogge se sa, benammen wat de produksje fan moadeklean en tekstyl oanbelanget, yn it ferlet fan de konsuminten yn Europa, Feriene Steaten, ensfh.

Famke ûnderweis nei it weeffabryk

Guon bern binne noait bern
dêr skine wy yn te berêsten

al iuwen wurde se brûkt
misbrûkt as bisten

De wrâld hâldt net op
as yn de iere moarn

in lyts famke rint nei it fabryk
om it web fan har earmoedich libben

dêr’t gjin ûntkommen oan is
kleurryk yn te weven

wylst wy oan de sinnige kant fan de ierde
ferbline de rêch takeare

nei skaadplakken
as dy fan har

 

Meisje op weg naar de weeffabriek

Sommige kinderen zijn nooit kind
daarin schijnen we te berusten

al eeuwen worden ze gebruikt
misbruikt als dieren

De wereld houdt niet op
als in de vroege morgen

een klein meisje loopt naar de fabriek
om het web van haar armzalig leven

waaruit ze niet ontsnappen kan
kleurrijk in te weven

terwijl wij aan de zonzij van de aarde
verblind de rug toekeren

naar schaduwplekken
als die van haar

 

Yva Hokwerda is dichter fan de moanne Juny by RIXT. Dit is har earste moannegedicht.

 

Transfytse

{ yn it lân fan Loaiïngea,
dêr’tst simpelwei de Oerdyk nimst
en komst op de Ivige Leane } 1

Dy’t my fytsen sjocht

– achtsjend om Snits de greiden
en lege mieden tuskentroch,
oeral
it lânskip lêzend en “rotkat!” razend
tsjin ’e stikeme slûpmeunsters
dêr’t kattefroulju
sa graach oer meie, jûns oerhinne aaie
wylst dy kringen fan poekys dernei
nachts te pikefretten meie –

moat witte: dêr gûl ik net om.

Dy ’t my dêr fytsen heart
moat witte: ik bin it net.

Op dy fyts
is myn stjoer in lûdleaze mûs, myn seal
de stoel foar myn buro yn in kantoar
fan gjin ferskil mear te meitsjen, omdat
nimmen sjonge doart,
it laitsjen smoart,
it pypfol praten dimmener is en
wurden mûskefeal-

Op dy fyts
heart myn oerstjoer gjin fûgels mear,
as earen sûzje troch stiltes
fan beton yn súntsjes folgetten
kannen en kruken, te swier
fan de mei-oan-naaide earen
om de besletten ynhâld noch te fetsjen.

Dy ’t har fytsen sjocht

achter myn sinnebril
– moarnsier by ’t skimerjen al opset
tsjin de miggen, fansels –

in kromme achte út,
in âlde five fol nije huzen bydel
– prachtich frijsteand
yn ’e rigele en mei de boat
yn ’t útgroeven wetter foar de doar –

moat witte: dêr bin ik net.

Dit is wol myn seal,
mar ik moat noch thúskomme
– yn in inkele krûderike berm kinst
net noflik lizzen gean, loai yn ’t gea –

en ik ha se noch net fine kind,
de wiere rintmasters, de tûke froulju
de werklik wittenden
hoe’t it komme moat.

Dy’t my fytsen heart
mei witte, ik bin it net

omdat ik gûl
om it boartsjen fan de hazzen yn it lân

en jachtsjend yn myn sykjen bin
nei de Griene Dyk

Yva Hokwerda
Twadde Pinksterdei 2019

 

1 Refrein út it fers Loaiïngeaster Leafde op fers2